بررسی زمان در آراء برگسن

زمان از محوری ترین مسایل در فلسفه برگسن است، دید برگسن به زمان برخلاف سنت رایج قرن بیستم است. اصلی ترین مساله در فلسفه برگسن، تمایزی است که او میان زمان موجود در تئوری های علمی و زمانی که ما آن را به طور مستقیم به تجربه در می آوریم، قائل می شود. زمان تئوری های علمی درواقع، زمان ریاضیات است که به وسیله ساعت اندازه گیری و نشان داده می شود که زمان فضایی و کمّی است، به عبارتی این زمان، زمان قراردادی است که بشر آن را ایجاد کرده است. برگسن معتقد است، هنگامی که ما به تجربه مستقیم خود بازمی گردیم، چنین زمانی را که با مفهوم ریاضی مطابقت داشته باشد، نمی یابیم، بلکه آن چه می یابیم، سیلان، برگشت ناپذیری و توالی حالاتی است که درهم تنیده می شوند. او این زمان را دیرند ناب نام می دهد که از دید وی زمان کیفی است و روش درک آن را شهود می داند که به تعبیر او، شهود، روش فلسفه است، همان طور که عقل، روش علم و ریاضیات است. از دید وی اشتباه فاحش علم در این است که زمان را امری کمّی می پندارد؛ درحالی که آن امری کیفی است، استمرار است، همان زمان مطلق است که از طریق وجدان، ادراک می شود. کلیدواژه: برگسن، زمان، فضا، دیرند، شهود، زمان کمی، زمان کیفی، استمرار.